Czy wydziedziczenie spadkobiercy ustawowego w testamencie definitywnie pozbawia
prawa do zachowku zarówno wydziedziczonego, jak również jego dzieci?
Otóż nie!
Jeśli spadkobierca został wydziedziczony w testamencie i posiada dzieci, pozostają mu dwie drogi. Pierwsza, podważenie samego wydziedziczenia, co w niektórych sytuacjach wymaga wszczęcia odrębnego postępowania. Druga, dochodzenie roszczenia o zachowek przez dzieci wydziedziczonego, przy braku kwestionowania samego wydziedziczenia. Która droga jest korzystniejsza zależy to od konkretnego stanu faktycznego, który przed podjęciem jakichkolwiek kroków prawnych należy dokładnie przeanalizować najlepiej
z pomocą profesjonalnego, doświadczonego prawnika.
Samą możliwość dochodzenia zachowku przez zstępnych wydziedziczonego potwierdzają zarówno przepisy Kodeksu Cywilnego (art. 1011), jak również doktryna i liczne orzecznictwo.
Czym w ogóle jest zachowek i komu przysługuje?
Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu Cywilnego „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.
W polskim prawie spadkowym obowiązuje bowiem zasada zgodnie z którą, spadkodawca ma pełną swobodę w rozporządzaniu swoim spadkiem. Może więc całkowicie swobodnie decydować w testamencie, kto będzie po nim dziedziczył. Dopuszczalne jest więc, aby pominął wszystkich członków własnej rodziny i do całości spadku powołał osobę obcą.
W takim przypadku, członkowie rodziny, którzy ustawowo by po nim dziedziczyli (w sytuacji braku testamentu), podlegają ochronie i temu właśnie służy zachowek. Mają oni prawo domagać się od takiego spadkobiercy wypłaty należnego im zachowku.
Co jednak, kiedy spadkodawca sporządzając testament jednocześnie wydziedziczył spadkobiercę ustawowego?
Jeśli taki spadkobierca nie posiada dzieci, ani żadnych dalszych zstępnych oraz nie zgadza się z wydziedziczeniem, wówczas pozostaje mu w zasadzie tylko kwestionowanie przyczyn wydziedziczenia w postępowaniu sądowym. Jeżeli natomiast posiada dzieci albo dalszych zstępnych powinien rozważyć dochodzenie roszczenia o zachowek przez dzieci albo dalszych zstępnych, przy jednoczesnej rezygnacji z kwestionowania wydziedziczenia. Skutkiem wydziedziczenia jest bowiem pozbawienie wydziedziczonego prawa do zachowku oraz nabycie prawa do zachowku przez zstępnych wydziedziczonego. Uzyskują oni więc własne prawo do zachowku, nie zaś prawo dziedziczone po wydziedziczonym.
W wypadku zstępnych wydziedziczonego mamy zatem do czynienia ze złamaniem ogólnej reguły, gdyż nabywają oni prawo do zachowku, mimo że nadal żyje uprawniony z ustawy spadkobierca (ich rodzic lub jedno z dziadków).
Rezygnacja z kwestionowania wydziedziczenia i dochodzenie zachowku przez dzieci (dalszych zstępnych) wydziedziczonego może być korzystne jeszcze z jednego powodu. Jeśli dzieci wydziedziczonego w chwili śmierci spadkodawcy były małoletnie mogą liczyć na wyższy zachowek (2/3 wartości udziału spadkowego), niż ten, który należałby się wydziedziczonemu.
Prawnicy Kancelarii reprezentują Klientów w licznych sprawach dotyczących dochodzenia zachowku, jak i obrony przed roszczeniem o wypłatę zachowku.
Zachęcamy do kontaktu i skorzystania z naszej pomocy!